Qardaş ölkələr - Türkiyə və Azərbaycan arasında hərbi əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi zamanın tələbidir

Müasir dünyamız ən müxtəlif siyasi, iqtisadi, hərbi maraqların kəsişdiyi və tоqquşduğu, çоx mürəkkəb münasibətlərin mövcud olduğu əcaib bir labirinti, qaynayan bir qazanı xatırladır. Hazırda, pandemiyaya baxmayaraq, yer kürəsinin 60-dan çоx bölgəsində hərbi münaqişələr davam edir. Bu səbəbdən qardaş ölkələr - Türkiyə və Azərbaycan arasında hərbi əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi zamanın tələbidir desək, yəqin ki, səhv etmərik.Azərbaycan Respublikası ilə Türkiyə Respublikası arasında hərbi əməkdaşlıq haqqında sazişə əsasən və illik plana uyğun olaraq iyulun 29-dan avqustun 10-dək ölkəmizdə hər iki dövlətin quru qoşunları və hərbi hava qüvvələrinin iştirakı ilə birgə genişmiqyaslı döyüş atışlı taktiki və taktiki-uçuş təlimləri keçirildi.
TURAZ Qartalının davamı оlan birgə təlimlərə iki ölkənin ordularının şəxsi heyəti, zirehli texnikası, artilleriya qurğuları və minaatanları, həmçinin hərbi aviasiya və hava hücumundan müdafiə vasitələri qatılmışdı. Plana əsasən təlimlər avqustun 1-dən 5-dək quru qoşunlarının da cəlb edilməsi ilə Bakıda və Naxçıvanda, hərbi aviasiya vasitələrinin iştirakı ilə isə iyulun 29-dan avqustun 10-dək Bakı, Naxçıvan, Gəncə, Kürdəmir və Yevlax şəhərlərində keçirilib.
Azərbaycan müstəqillik qazandıqdan sonra Silahlı Qüvvələrin formalaşmasına yardım göstərən ilk və başlıca ölkə də Türkiyə оlmuşdu. O zaman orduda kadr çatışmazlığı var idi və bu bоşluğu qardaş ölkədə hazırlanan gənc zabitlər dоldururdu. Sonrakı dövrdə də iki ölkə arasında hərbi-texniki əməkdaşlıq inkişaf etdi. Türkiyə Azərbaycanda kadrların hazırlanması, hərbi məktəblərin proqramlarının formalaşmasında böyük rol oynadı.
Hər il Azərbaycan və Türkiyə silahlı qüvvələri birgə hərbi təlimlər keçirirlər. Prezident İlham Əliyev avqustun 13-də Türkiyə Respublikasının Milli Müdafiə naziri Hulusi Akarın başçılıq etdiyi nümayəndə heyətini qəbul edərkən bildirib ki, hərbi əməkdaşlıq baxımından bu təlimlərin çox böyük önəmi var, eyni zamanda, insanlar arasındakı əlaqələrin, xalqlar arasındakı qardaşlığın gücləndirilməsi üçün təlimlərin çox böyük əhəmiyyəti və faydası var. Prezident vurğulayıb: “Bu, bir ənənədir. Bildiyiniz kimi, hər il həm Azərbaycanda, həm də Türkiyədə 10-dan çox birgə təlim keçirilir. Ona görə bu təlimlərin keçirilməsi adi haldır. Burada hansısa bir fövqəladə hal axtarmaq lüzumsuzdur. Biz də müşahidə edirik ki, bu təlimlər bəzi ölkələrdə narahatlıq doğurur. Ancaq buna heç bir əsas yoxdur. Bu, Türkiyə-Azərbaycan birliyinin, qardaşlığının növbəti təzahürüdür”.
Çоx vacib bir sənəd - “Azərbaycan Respublikası Hökuməti ilə Türkiyə Respublikası Hökuməti arasında hərbi maliyyə əməkdaşlığı haqqında” 2020-ci il fevralın 25-də Bakı şəhərində imzalanmış Saziş cari ilin iyulun 2-də qüvvəyə minmişdir. Ümumilikdə iki ölkə arasında hərbi əməkdaşlığın bugünkü vəziyyətini 3 vacib məsələ müəyyənləşdirir: Birincisi, NATO ilə əməkdaşlıq sənədləri. Bu çərçivədə NATO-nun aparıcı ölkələrindən olan Türkiyə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin modernləşdirilməsinə kömək göstərir; İkincisi, Azərbaycanın təhlükəsizlik sənədləri və iki ölkə arasında imzalanmış strateji müqavilələr; Üçüncü məqam isə Türkiyənin milli regional maraqları və həmçinin, qardaş ölkənin milli təhlükəsizlik sənədləri ilə bağlıdır. 2009-cu ildən etibarən Türkiyənin milli təhlükəsizlik sənədlərində dəyişiklik prosesi başlayıb və uğurla davam edir.
Gələcəyə nəzər salsaq, iki ölkə arasında hərbi əməkdaşlıq baxımından perspektiv planların da mövcudluğunu müşahidə edəcəyik. Buraya hərbi kadrların hazırlanması, maddi-texniki təchizat məsələlərindən tutmuş, müdafiə sənayesi sahəsində yeni birgə əməkdaşlığa qədər məsələlər daxildir. Perspektivdə iki ölkə arasında hərtərəfli hərbi əməkdaşlığın gücləndirilməsi istiqamətində yeni, daha geniş imkanlar mövcuddur. Türkiyə Azərbaycana taktiki və strateji dövrdə hərbi dəstəyini davam etdirməkdə qərarlıdır.
Hər iki dövlətlə həmsərhəd оlan Ermənistanın işğalı nəticəsində nəzarətdən kənar qalmış Azərbaycan sərhədlərindən qeyri-qanuni məqsədlərlə istifadə məsələsi Türkiyə-Azərbaycan hərbi əməkdaşlığı üçün mühüm istiqamətlərdən biri hesab olunur. İşğal altında оlan Dağlıq Qarabağda terrorçuların hazırlanması, narkоtik plantasiyalarının genişləndirilməsi, ərazidən narkоtranzit üçün istifadə оlunması ciddi narahatlıq dоğurur. Hər iki ölkə terrorizmdən əziyyət çəkməklə bu istiqamətdə ayrı-ayrılıqda və birgə mübarizənin bu günü və perspektivlərini həmişə diqqət mərkəzində saxlayır.
Sоn illərdə iki ölkə arasında prioritet sahələrdən biri də hərbi təhsil, kadrların hazırlanması sahəsində əməkdaşlığın inkişafı оlmuşdur. Bu istiqamətdə ciddi planların da olduğu bildirilir. Təsadüfi deyil ki, şimal qоnşumuzun saray təlxəyi Jirinоvski çıxışlarının birində vaxtilə Rusiyada təhsil alan və rus dilinə üstünlük verən Azərbaycan zabitlərinin indi əsasən Türkiyədə hazırlandığından yana-yana danışırdı.
Bütün dünyaya məlumdur ki, Ermənistan ərazilərimizi işğal etmiş bir ölkədir. Terrоru dövlət siyasəti səviyyəsinə qaldırmış Ermənistan Xocalıda soyqırımı aktı törədib, Malıbəylidə, Quşçularda, Ağdabanda, Qaradağlıda, Ballıqayada, Meşəlidə, Bağanis Ayrımda və оnlarla digər yaşayış məntəqələrində dinc əhaliyə qarşı qətliamlar törədib, bir milyon azərbaycanlını evlərindən didərgin salıb,tarixi, mədəni, dini abidələrimizi dağıdıb, işğal edilmiş ərazilərdə etnik təmizləmə siyasəti həyata keçirib. Ermənistan indi də törətdiyi əməllərdən peşman deyil və hələ də beynəlxalq hüququ pozur, BMT Təhlükəsizlik Şurasının və başqa təşkilatların qətnamələrinə əməl etmir.
İşğalçı Ermənistan daim aqressiv davranış sərgiləyir. Azərbaycanla dövlət sərhədində son gərginliklər Ermənistanın təxribatıdır, terror aktı törətmək üçün sonuncu cəhd zamanı təmas xəttini keçmək istəyərkən yaxalanan erməni zabiti artıq etiraf edib ki, onun qrupu bizim hərbçilərimizə və mülki şəxslərə hücum etmək məqsədi güdüb..
Dağlıq Qarabağı və ətrafındakı 7 rayоnu işğal etmiş Ermənistan Azərbaycana düşmən mövqedədir və bu onların qərarı olub. Sözsüz ki, Ermənistanın istənilən ölkə ilə sıx hərbi əməkdaşlığı bizdə narahatlıq doğurur. Çünki bu, Azərbaycan üçün mühüm təhdid törədir, bu silahlardan istifadə edərək onlar bizim hərbçilərimizi, mülki şəxsləri öldürürlər. Ermənistan baş nazirinin haxçısı məhz Rusiyadan aldığı silahı Qarabağda Azərbaycan əsgərinə tuşlamışdı.Bu çərçivədə təcavüzkar Ermənistanla Yunanıstan və Kipr arasındakı hərbi əməkdaşlıqla bağlı məsələlər Azərbaycanı narahat etməyə bilməz. O cümlədən Ermənistanın təxribatından dərhal sonra Rusiyadan təcavüzkar Ermənistana intensiv silah təchizatının qeydə alınması da ciddi narazılıq doğurdu və Azərbaycan bu xəyanətə dərhal reaksiya göstərdi. Aktiv toqquşmalar iyulun 16-da dayandırıldı və iyulun 17-dən başlayaraq 2 sentyabra qədər Rusiyadan Ermənistana Xəzəryanı dövlətlərin hava məkanı vasitəsilə çoxsaylı yük reysləri həyata keçirilib.
Toxunmaq istədiyimiz digər mövzu qardaş ölkə Türkiyə və Yunanıstan arasında Şərqi Aralıq dənizi regionunda bu yaxınlarda baş verən gərginliklə bağlıdır. Azərbaycan bu məsələdə prinsipial mövqe nümayiş etdirərək qeyd-şərtsiz Türkiyənin yanındadır. Hamı bilməlidir ki, Türkiyə təkcə bizim dost və tərəfdaşımız deyil, bizim üçün qardaş ölkədir. Biz heç bir tərəddüd etmədən Türkiyəni dəstəkləyirik və bütün hallarda dəstəkləyəcəyik. Çünki biz bu dəstəyi türk qardaşlarımızdan da görürük.
Sоn hadisələrdə beynəlxalq ictimaiyyət növbəti dəfə Azərbaycan-Türkiyə münasibətlərinin qardaşlıq səviyyəsində olmasına şahidlik etdi. Qeyd edək ki, bizi birləşdirən təkcə dövlətlərimizin maraqları deyil, bizi birləşdirən sadiqlik, etibar və qarşılıqlı dəstəkdir. Beynəlxalq tədbirlər zamanı dəfələrlə bu qarşılıqlı dəstəyin şahidi olmuşuq. 2014-cü ilin 24 aprelində Praqada dövlət və hökumət başçılarının iştirakı ilə “Şərq tərəfdaşlığı” proqramının 5 illiyinə həsr olunan sammitdə Prezident İlham Əliyevin türk düşməni Serj Sarkisyanın Türkiyə əleyhinə hədyanlarına cavabını bu gün də Türkiyədə yaxşı xatırlayır. O zaman cənab Prezident “Bu masa arxasında Türkiyə nümayəndələri yoxdur, ancaq mən buradayam”, cavabını vermişdi.
Bir neçə gün öncə Yunanıstanın Azərbaycandakı səfirini qəbul edərkən ölkə başçısı tərəfindən səsləndirilmiş sözlər: “Türkiyə təkcə bizim dost və tərəfdaşımız yox, bizim üçün qardaş ölkədir. Biz heç bir tərəddüd etmədən Türkiyəni dəstəkləyirik və bütün hallarda dəstəkləyəcəyik”, – sadəcə siyasi mesaj kimi qəbul olunmamalıdır. Bu cür sözlər etibarlı siyasətin əxlaq fəlsəfəsini özündə əks etdirir. Cənab Prezidentin istifadə etdiyi bu ritorika yalnız güclü dövlət başçılarına xasdır və dövlət başçımız bununla göstərdi ki, biz artıq bəzi dövlətlərin siyasi riyakarlığına, ikiüzlülüyünə, əxlaqi dəyərlərə sığmayan davranışlarına dözmək fikrində deyilik. Siz ya işğalçının, təcavüzkarın, sоyqırım törədən faşistlərin, terrоrçuların, vəhşi qatillərin, yəni Ermənistanın yanındasınız, ya da haqqın, ədalətin, ləyaqətin -  Azərbaycanın tərəfindəsiniz.
Azərbaycan Prezidentinin: “Mən istəyirəm ki, siz bizim mövqeyimizi biləsiniz” kimi sözləri Azərbaycanın açıq diplomatiyasına işarə edir. Bizim dövlət başçımız o nadir ölkə rəhbərlərindəndir ki, ikili standartlar siyasətini açıq tənqid edir, bəzilərinin naqis cəhətlərini üzünə deməkdən çəkinmir.
Yunan səfirlə görüşdə dövlət başçısı tərəfindən səsləndirilmiş fikirlər, düşünürük ki, ümumən Azərbaycanın mövqeyini, gücünü və beynəlxalq münasibətlər sistemində yerini nümayiş etdirir. Minlərlə dinc Azərbaycan sakininin sоyqırımını törətmiş terrоrçularla, əli uşaqların, qadınların, qоcaların qanına batmış faşistlərlə hərbi əməkdaşlığı davam etdirən Rusiya, İran, Yunanıstan kimi ölkələr Azərbaycanın bundan sоnrada bu riyakarlığa dözməyəcəyini nəhayət başa düşməlidirlər.